Verpletterend mooi concert en bovenmenselijke prestatie

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Het komt niet zo vaak voor dat ik een concert bijwoon waarbij ik het gevoel krijg dat ik iets heel bijzonders meemaak. Dat gebeurde zaterdag 10 februari in de Sint Jacobskerk in Vlissingen met het project Meesters en Gezellen met koormuziek uit Noorwegen. (Concertenreeks van MuziekPodiumZeeland)

Een fantastisch project opgericht door Geert Berghs. Het is een ontwikkelingstraject waarin jonge zangers de kans krijgen een carrière uit te bouwen in professionele kamerkoren. Gezellen dus die met de hulp van Meesters leren dat je als zanger alles aan je stem moet doen om boven het maaiveld uit te komen. De menselijke stem is een instrument waar je elke dag aan moet schaven, waar je offers voor moet brengen. De Gezellen die dit jaar muziek van Noorse componisten en hedendaagse arrangementen van volksmuziek brachten zijn al behoorlijk geschoold. Ze komen uit verschillenden landen, velen van hen zijn naar Nederland gekomen om zich daar te specialiseren aan Nederlandse conservatoria. De meesten doen meer dan zingen (onder hen dirigenten, instrumentalisten en wetenschappers). Allen voelen een diepe liefde voor de muziek en willen zich ontplooien in de muziekstromingen uit verschillende perioden en landen. Ze willen via dit project zich individueel verbeteren om op professioneel niveau te kunnen fungeren in een kamerkoor, en eventueel ook als solist te groeien.

Wat is er dan zo bijzonder aan een kamerkoor? Heel eenvoudig gezegd, maar razend moeilijk om te verwezenlijken: een perfecte samenklank voortbrengen, samen betekenis geven aan de kleur van de woorden, samen de sfeer verder uitdiepen door de effecten en dus samen één zingend lichaam worden. Wat heb je daarvoor nodig? Liefde voor de muziek, een saamhorigheidsgevoel en een perfecte ademtechniek.

Dat was allemaal aanwezig tijdens het concert dat verpletterend mooi was en het publiek gewoon overdonderde. Elke zanger heeft een persoonlijk vibrato, maar in een koor moet dat vibrato op elkaar worden afgestemd. Je hoorde golven van ingekleurde klanken, sissende woorden, donkere galmende en nagalmende tonen, glissandi die als het ware verdwenen in de duisternis, geneurie, gezoem, Sprechgesang en mooie expressief gebrachte solo’s en vooral in deze Noorse muziek hele aparte dissonanten die strak werden gezongen.

Ik noem een paar hoogtepunten. De psalmen van Grieg waarmee het concert geopend en besloten werd. Prachtig in balans en met expressieve solo’s. Het Klaglied van Drage met het achtergrondgemurmel, het parlando en de angstige uitroepen aan het einde van het lied. De zinderende tonen en de verpletterende slotzin ‘would that you knew the things that make for peace’, van het lied Jerusalem van Hovland. Gjendines Slaaplied een traditional in het arrangement uit 2004 van Bådnåt. De combinatie van Sprechgesang, neuriën en zingen in de traditional Med Jesus vil eg fara, En vooral de dubbelkorige (zestienstemmig) Orphic Songs op oud Griekse teksten, die gaan over het lot van de mens in de boven- en onderwereld, huiveringwekkend en verbluffend expressief mooi.

Bewonderenswaardig vond ik de beeldende directie van Yuval Weinberg, een dirigent waarbij de handen, maar ook de vingers aangaven hoe er gefraseerd moest worden. Knap vond ik de wijze waarop het koor steeds een andere indeling kreeg, het feit dat twee jonge dirigenten ook een werk mochten leiden en de kansen voor de solisten die na een solo direct weer de dienende taak van ‘koorlid’ konden vervullen. Dit project verzorgt jaarlijks een uitvoering. Ik beveel dit warm aan en zou elke amateur korist willen aanraden zo’n concert bij te wonen.

Dit optreden was bijna volmaakt, beter gezegd: bovenmenselijk.