Delirium, magische ongrijpbare muziek

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Vier vleugelpiano’s als een klaverblad opgesteld in het centrum van de Sint Jacobskerk in

Vlissingen. De instrumenten vormen de kern van een cirkel waarin het publiek zit. De open ruimte wacht om gevuld te worden met klanken.

Zondag 10 maart speelden Tomoko Mukaiyama, Laura Sandee, Gerard Bouwhuis en Antonii Baryshenskyi het fascinerende Delirium van de Oekraïns-Nederlandse componist Maxim Shalygin. Het werd een magische middag.

Delirium is het vierde deel van het levenswerk Similar van Shalygin. Hij wil in dit werk de luisteraar in een staat van gewichtloosheid brengen. Na een uur luisteren voel je je als toehoorder inderdaad als individu in een andere wereld. Hoe dat voelt en hoe je dat ondergaat, is voor iedere aanwezige anders. De muziek is ongrijpbaar en het begrip van tijd vervaagt.

Het is muziek die bestaat uit klanken en kleuren die binnendringen in de gevoelswereld van de aanwezigen, waardoor beelden, herinneringen en emoties vrijkomen. De een zal zich ergens in de kosmos wanen, de ander in een berglandschap met stromende rivieren en klaterende watervallen. Eigenlijk niet belangrijk, het gaat erom dat je je voor deze muziek openstelt, alles laat binnendringen en dan voelt wat dit alles met je doet.

De vier pianisten zijn geweldige musici, volledig op elkaar ingespeeld, deze muziek vergt een opperste concentratie, elke noot is belangrijk, timing en frasering zijn essentieel. De aanwezige componist was na afloop van het concert, duidelijk tevreden en enthousiast. Het publiek ook.

Ik kan dus niet anders dan mijn ervaring tijdens deze uitvoering beschrijven. Ik hoop dat de vele aanwezigen dit ieder vanuit hun eigen belevingswereld zullen invullen. Dat is de kracht van Delirium, je raakt niet direct in acute verwarring, de muziek voert je wel mee in een hallucinerende, magische wereld van klanken.

Alles begint met een luid akkoord dat doet denken aan een grote beierende klok, de klank resoneert lang in de ruimte, de galm sterft langzaam uit en wordt dan gevuld met fragiele hoge tonen, als een rimpeling op het water. Door de herhaling van dit fragment dringen de klanken binnen en raken de zenuwen. De geluiden kun je inkleuren van hardblauw naar onschuldig wit met allerlei scharkeringen. De snelle loopjes naar het akkoord toe en de antwoorden in de discant (hoge register) van de piano brengen een sfeer van water dat in beweging komt met spetterende frisse druppels. Het water kabbelt en weerkaats het licht. Een flard Chopin komt voorbij waarin de harmonie zich niet echt oplost. De vele stiltes (heel belangrijk in muziek) zinderen door. De romantische passages roepen een soort gelukzalig, vredig gevoel op, dat onderbroken wordt door stevige accenten, waarna een storm van door elkaar buitelende klanken volgt, die qua beleving dicht tegen een delirium aanzitten. Door de nazinderende galm, de stiltes, de rollende loopjes van laag naar hoog en de herhaling, heerst weldadige rust. Ineens is er dan die lawine van carillonklokken, imponerend en doordringend, deze stroom neemt de luisteraar mee naar een buitenaardse ruimte. Zou dat de gewichtloosheid zijn, die astronauten ervaren? De steeds stijgende stroom eindigt weer in zinderende stilte, loopjes, een impressionistische passage en dat kabbelende water waar je op wegdrijft. De troost komt bovendrijven, niet de onrust, ook geen opstandigheid, maar eerder het gevoel van let it be, let it be……. En dan klinkt de laatste alles oplossende slottoon. Met direct daarna de kerkklok van de Sint Jacobskerk. Om aan te geven dat het goed was…..